OZB stijgt weer harder dan afgesproken

Uit een steekproef onder 107 gemeenten blijkt dat de onroerende zaakbelasting (ozb) die huiseigenaren betalen volgend jaar met gemiddeld 1,8 procent stijgt*. Hiermee lijken gemeenten de met het Rijk afgesproken macronorm voor het vijfde achtereenvolgende jaar te overschrijden. Volgens de afspraken mogen gemeenten hun totale ozb-opbrengst volgend jaar maar met maximaal 1,57% laten stijgen.

Het kabinet heeft aangekondigd voor de volgende zomer met plannen te komen om vanaf 2019 het gemeentelijk belastinggebied met 4 miljard euro te vergroten. Op dat moment wordt de inkomstenbelasting met hetzelfde bedrag verlaagd. Randvoorwaarde is dat de totale lasten voor burgers niet omhoog gaan, dat de lokale belastingen niet eenzijdig op groepen inwoners worden afgewenteld en dat gemeenten geen inkomenspolitiek mogen bedrijven. Maar omdat gemeenten al vijf jaar achtereen de afspraken over de maximale verhoging van de ozb-opbrengsten met voeten treden, is Vereniging Eigen Huis er niet gerust op dat aan deze voorwaarden zonder meer zal worden voldaan. De vereniging zal er daarom scherp op toezien dat huiseigenaren niet worden geconfronteerd met extra lastenverzwaringen en dat de woonlasten eerlijker worden verdeeld onder woningbezitters en huurders. Nu al betalen huiseigenaren via de ozb het leeuwendeel van de gemeentelijke belastingen.

Ook dit jaar zijn er in de steekproef onder ruim een kwart van de 390 Nederlandse gemeenten uitschieters naar boven en naar beneden. Voorlopig ozb-koploper is de gemeente Laarbeek. Hier stijgt de ozb volgend jaar met 13% en gaat een gemiddelde huiseigenaar 30 euro meer betalen. Ook Weert (+ 12%) en Amersfoort (+11%) verhogen hun ozb volgend jaar flink met gemiddeld 27 en 30 euro.
Er zijn ook gemeenten waar huiseigenaren volgend jaar minder ozb betalen. In Gemert Bakel daalt deze belasting met ruim 11%. De gemiddeld 50 euro lagere aanslag zal een opluchting zijn voor huiseigenaren in deze gemeente, omdat zij tussen 2011 en 2014 maar liefst 129% meer ozb zijn gaan betalen. In Bergen op Zoom daalt de ozb volgend jaar met 5% en dat levert huiseigenaren een gemiddeld 10 euro lagere aanslag op.

Vereniging Eigen Huis signaleert grote verschillen in de bedragen die aan ozb moeten worden betaald. Zo brengt de gemeente Schiedam huiseigenaren gemiddeld 180 euro in rekening en de gemeente Nijmegen met 475 euro bijna drie keer zoveel.
Ook op regionaal niveau zien wij grote verschillen tussen buurgemeenten. In Hardinxveld-Giessendam gaan huiseigenaren maar liefst +8,8% meer OZB betalen (2016 Euro 290; + Euro 23,50) terwijl in buurgemeente Sliedrecht de ozb met - 0,3% daalt (2016 Euro 180; - Euro 5,80).

Riool- en afvalstoffenheffingen stijgen landelijk gematigd, plaatselijk forse verschillen
Alle huishoudens betalen afvalstoffen- en rioolheffing. Gemeenten mogen hiervoor niet meer in rekening brengen dan de gemaakte kosten. Landelijk stijgen beide heffingen volgend jaar gemiddeld met iets minder dan 1%.

Uitschieters afvalstoffenheffing

In de gemeenten Eemsmond en Oirschot gaat de afvalstoffenheffing met bijna +44% en +30% omhoog. In Eemsmond betalen huishoudens volgend jaar 36 euro meer voor het ophalen van het huisvuil. Nijmegenaren daarentegen betalen volgend jaar 30% minder, wat hen een besparing van 35 euro oplevert.

Uitschieters rioolheffing

In de gemeenten Nuth en Veenendaal stijgt de rioolheffing volgend jaar fors met 15% en 19%. Hierdoor gaan huishoudens in Nuth 47 euro meer betalen, in Veenendaal stijgt deze rekening met 15 euro. In Olst-Wijhe daalt de rioolheffing juist met 16% en dat levert huishoudens in deze gemeente volgend jaar 40 euro lagere rioollasten op.

De totale gemeentelijke woonlasten bestaan uit ozb, riool- en afvalstoffenheffing.
Gemiddeld stijgen die volgend jaar met 10 euro van 716 naar 726 euro.

Weer overschrijding van de afgesproken maximale ozb verhoging
De jaarlijkse macronorm stelt een maximum aan extra ozb-inkomsten die gemeenten in het komende jaar mogen ophalen. De afgelopen vier jaar hielden gemeenten zich niet aan deze afspraak en waren de belastingopbrengsten telkens hoger. In 2016 lijkt dat voor het vijfde jaar op rij te gaan gebeuren. De macronorm voor 2016 is vastgesteld op maximaal 1,57% groei, maar uit de steekproef van Vereniging Eigen Huis blijkt dat de ozb-inkomsten volgend jaar met 1,8% gaan toenemen.
De vereniging heeft er regelmatig op aangedrongen om de macronorm te vervangen door een dwingender afspraak. De macronorm is niet meer dan een algemene richtlijn, die gemeenten geen enkele prikkel geeft tot matiging van hun ozb-inkomsten. Bovendien zijn er geen sancties mogelijk als een gemeente de macronorm overschrijdt, ook niet als die overschrijding zeer fors is. Omdat er tot op heden onvoldoende politiek draagvlak bestaat voor verruiming van het gemeentelijk belastinggebied, is afgesproken om de macronormsystematiek in 2016 toch weer te gebruiken.

Overschrijding ozb-macronorm periode 2012 - 2016

Jaar / Macronorm / Werkelijk / ozb boven macronorm

2016* / 1,57% / 1,8% / n.n.b.
2015 / 3% / 4,17% / + Euro 43,5 mln
2014 / 2,45% / 2,75% / + Euro 11 mln
2013 / 2,76% / 3,9% / + Euro 30,1 mln
2012 / 3,75% / 4% / + Euro 7,7 mln

Totale ozb-opbrengst gemeenten in 2015: Euro 3,7 miljard

*Onderzoek door Marlyse Research onder 107 gemeenten die de gevraagde gegevens over de ozb-tarieven, de gemiddelde woningwaarde en de riool- en afvalstoffenheffing hebben aangeleverd. Het onderzoek is afgesloten op 22 november 2015.